Αντάμωμα...

 Ετούτο το καλοκαίρι, μετά από πολλά χρόνια ήμουν προσκεκλημένος εγώ ένας ξένος σε ένα ορεινό χωριό... Σε μια περιοχή που έχει αρκετά χαρακτηριστικά γνωρίσματα, ένα εκ των οποίων η ρυθμική της μουσική και οι πεντατονίες στην εναρμόνισή της. Είχα δουλειά σε μια γειτονική κωμόπολη, το θέρος της οποίας με καλοσώρισε με μια ψιλή βροχούλα... μια βροχή που ανέδυσε όλες τις οσμές που κρύβονταν στα πυρωμένα από τον ήλιο λιβάδια... Μετά το περαίωμα της εργασίας μεσολαβούσε το Σαββατοκύριακο, κι ένας εκ των συνεργατών ντόπιος με προσκάλεσε γιατί ερχόταν το πανηγύρι της ιερότερης εορτής των ορεινών χωριών: του Δεκαπενταυγούστου... Μη έχοντας κάτι καλύτερο να κάνω και φυσικά ένεκα ότι βαριόμουν τρομερά το μακρινό δρόμο της επιστροφής αποφάσισα να πάω...

Έχοντας την ατυχία να έχω μεγαλώσει σε πόλη, δεν είχα βιώσει ποτέ αυτή τη γιορτή σαν κάτι διαφορετικό από μια αργία, παρά μόνο σε πιασάρικα νησιά του Αιγαίου, ποτέ όμως σε κάποιο από τα ορεινά χωριά. Ο δρόμος ήταν ανηφορικός, απότομος και απαιτούσε πολύ προσεκτική οδήγηση. Στην ερώτησή μου πως γίνεται αυτή η διαδρομή το χειμώνα, ο συνεργάτης μου απλά χαμογέλασε: δεν γίνεται, αυτά τα χωριά αποκλείονται για μήνες. Φθάσαμε σχετικά νωρίς το απομεσήμερο... Παρόλο που η ζέστη που αφήναμε πίσω μας στον κάμπο ήταν αποπνικτική, μια νότα δροσιάς μας τύλιγε σιγά, σιγά καθώς ανεβαίναμε υψομετρικά πλησιάζοντας το χωριό. Το χωριό πεισματικά σκαρφαλωμένο σε μια πεζούλα, ήταν αμφιθεατρικά χτισμένο με τα σπίτια να γυρνούν την πλάτη τους στο βοριά... Καταλύσαμε σε ένα παλιό σπίτι, τυπικό της περιοχής, που από την αρχιτεκτονική του είναι προφανές ότι απαιτούσε πολλά χέρια και στέγαζε λογιών εργασίες. Έτσι υπήρχαν άφθονα δωμάτια πρόθυμα να με φιλοξενήσουν. "Θα σε βάλω στο ανατολικό, για να έχεις λίγο ζέστη!" είπε γελαστά ο συνεργάτης μου, χωρίς φυσικά να αντιληφθώ τι εννοούσε.

Καθήσαμε να ξεκουραστούμε για τα στοιχειώδη... Στο χωριό, οι προετοιμασίες είχαν αρχίσει, καθώς άκουγα σιγανές ομιλίες γραίων και νέων γυναικών που προσπαθούσαν να συνεννοηθούν  στις δικές τους δουλειές με τα πρόσφορα της εκκλησιάς και τα φιλέματα στους ντόπιους ξενητεμένους που η αλήθεια είναι ότι είχαν καταφθάσει από όλα τα μέρη του κόσμου... Ένας που ερχόταν από πολύ μακριά, μου συστήθηκε και τόνισε το γεγονός ότι "Όπου και να βρίσκεται,  τον 15αυγουστο έρχεται πάντοτε στο χωριό, πρώτα ο Θεός!". Ήταν εξάδελφος του ιδιοκτήτη και είχε έρθει να μας πάρει βιαστικά, ανυπόμονος να ρουφήξει κάθε στιγμή στον τόπο του, μέχρι να πάρει πάλι το μακρύ δρόμο της επιστροφής...

Στο καφενείο, όπου ήπιαμε έναν βιαστικό καφέ, γίνονταν οι αναγκαίες συστάσεις, κατόπιν του εξεταστικού βλέμματος των γηραιοτέρων, που με παρατηρούσαν με αγωνία μήπως ήμουν κάποιος κατιόντας του τόπου τους που είχαν ξεχάσει... Εντούτοις ακόμη και μετά τις συστάσεις, με αντιμετώπιζαν ως ισότιμο μέλος της οικογένειας που με φιλοξενούσε... "Από δω, μπάρμπα τ' αγγόνια του Nάκου!" είπε ένας γέροντας σε έναν ακόμη πιο μεγάλο συστήνοντας όλους εμάς... "ήμουν κι εγώ ένα αγγόνι του Nάκου, τούτες τις μέρες λοιπόν..." αναλογίστηκα...

Το σούρουπο, μετά την αναγκαία κατάνυξη του εκκλησιασμού και τη μυσταγωγία των ύμνων, κατηφορίσαμε σιγά, σιγά όλοι μας στην μεγάλη πλατεία. Από τη μία μεριά η πλατεία είχε άφθονη θέα σε μια λαγκάδα που βυθιζόταν σε βάθος που έκοβε την ανάσα... "Άραγε ο καφετζής, έχει συνηδειτοποιήσει πόσο ευτυχισμένος θα πρέπει να είναι?" Μονολόγησα και σκέφτηκα το μεγαλείο του να ξυπνάς κάθε ημέρα εδώ σε αυτόν τον τόπο... Να περνάς δύσκολα μα ξέγνοιαστα. Εκεί να παραμένεις ο μοναδικός κάτοικος το χειμώνα σε πείσμα, όλου αυτού του βιαστικού ρυθμού που αστικοποιήθηκε η χώρα μας τα τελευταία 40 χρόνια...



Στη μέση της πλατείας υπήρχε ένας υπέργηρος τεράστιος πλάτανος, που άπλωνε τα κλαδιά του ρίχνοντας με τη σκιά του άφθονη δροσιά κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ο χώρος της λαϊκής ορχήστρας δεν ήταν πολύ ψηλότερα από την πίστα, δλδ ολόκληρη την πλατεία. Πήραμε τη θέση μας στα τραπέζια και ο πρόεδρος του χωριού, ανέβηκε στην πίστα και ευχαρίστησε το θεό, που και φέτος βρέθηκαν όλοι μαζί πάλι... Στη συνέχεια ο λόγος δόθηκε στην λαϊκή ορχήστρα...

Μια άθλια μικροφωνική και ένα εξίσου άθλιο ηχητικό αποτέλεσμα ήταν βέβαιο ότι ακύρωνε την όποια μαστοριά διέθεταν οι οργανοπαίκτες: Τουμπερλέκι, το βασικό στοιχείο της το κλαρίνο, βιολί, λαγούτο, ηλεκτρική κιθάρα περασμένη από έναν παλιακό λαμπάτο μάρσαλ και φυσικά το απαραίτητο αρμόνιο... Οι τραγουδιστές δύο, ίσως και αντρόγυνο, ή και  ολόκληρη η ορχήστρα να ήταν μια οικογένεια, κάποιον εντόπιο δεσμό είχε με το μέρος, γιατί ήξερε όχι μόνο τα ονόματα, αλλά και πολλά από τα παρατσούκλια των κατοίκων...

 Εκεί άρχισε να ρέει άφθονο και απλόχερα το τσίπουρο, αλληλοκεράσματα, που δεν είχαν καμία ουσία, αφού ο σκοπός ήταν κοινός: να κεραστούμε όλοι μαζί αντάμα, να γευτούμε, να κοινωνίσουμε το ποτό, συνδαιτημόνες στο ίδιο τραπέζι, ακόμη κι εγώ που ήμουν ξένος, ήμουν τώρα καταφανώς ένας δικός τους, ή τουλάχιστον έτσι με αντιμετώπιζαν. Τα ντεσιμπέλ της μικροφωνικής και η βαριά προφορά των κατοίκων δυσκόλευε από μέρους μου την κατανόηση πολλών από τα νοήματα που ήθελαν να μου μεταδώσουν, μα εγώ εκεί επέμενα... ήθελα να ακούσω... τελικά όλα έσβησαν, τα ντεσιμπέλ, οι ήχοι, οι επευφημίες, όλα έγιναν ένα, και ύστερα άρχισα να ακούω τις ψυχές τους. Στην πραγματικότητα δεν τους ένοιαζε τίποτε... ούτε η μουσική, ούτε τα ποτά... ήταν ευτυχισμένοι που είχαν καταφέρει με πολλές δυσκολίες να είναι άλλη μια χρονιά μαζί! αντάμα, γύρω από τον αιωνόβιο πλάτανο στον τόπο τους. Να ποτιστούν λες κι αυτοί από τις ρίζες του... αυτό το αρχέγονο αντάμωμα, σφιχταγκάλιασμα, που περνούσε η μια γενιά στην άλλη... όλοι στο χορό κρατιούνταν σφιχτά, περνώντας ο ένας μέσα στον άλλον μηνύματα της ψυχής... Ναι ήταν όλοι μαζί πάλι... τα είχαν καταφέρει... είχαν νικήσει το χάρο, κάθε κακό... "κι ας είναι έτσι Θεέ μου και του χρόνου!".