Κυριακή 22 Ιανουαρίου 2012

Αντάμωμα...



 Ετούτο το καλοκαίρι, μετά από πολλά χρόνια ήμουν προσκεκλημένος εγώ ένας ξένος σε ένα ορεινό χωριό... Σε μια περιοχή που έχει αρκετά χαρακτηριστικά γνωρίσματα, ένα εκ των οποίων η ρυθμική της μουσική και οι πεντατονίες στην εναρμόνισή της. Είχα δουλειά σε μια γειτονική κωμόπολη, το θέρος της οποίας με καλοσώρισε με μια ψιλή βροχούλα... μια βροχή που ανέδυσε όλες τις οσμές που κρύβονταν στα πυρωμένα από τον ήλιο λιβάδια... Μετά το περαίωμα της εργασίας μεσολαβούσε το Σαββατοκύριακο, κι ένας εκ των συνεργατών ντόπιος με προσκάλεσε γιατί ερχόταν το πανηγύρι της ιερότερης εορτής των ορεινών χωριών: του Δεκαπενταυγούστου... Μη έχοντας κάτι καλύτερο να κάνω και φυσικά ένεκα ότι βαριόμουν τρομερά το μακρινό δρόμο της επιστροφής αποφάσισα να πάω...

Έχοντας την ατυχία να έχω μεγαλώσει σε πόλη, δεν είχα βιώσει ποτέ αυτή τη γιορτή σαν κάτι διαφορετικό από μια αργία, παρά μόνο σε πιασάρικα νησιά του Αιγαίου, ποτέ όμως σε κάποιο από τα ορεινά χωριά. Ο δρόμος ήταν ανηφορικός, απότομος και απαιτούσε πολύ προσεκτική οδήγηση. Στην ερώτησή μου πως γίνεται αυτή η διαδρομή το χειμώνα, ο συνεργάτης μου απλά χαμογέλασε: δεν γίνεται, αυτά τα χωριά αποκλείονται για μήνες. Φθάσαμε σχετικά νωρίς το απομεσήμερο... Παρόλο που η ζέστη που αφήναμε πίσω μας στον κάμπο ήταν αποπνικτική, μια νότα δροσιάς μας τύλιγε σιγά, σιγά καθώς ανεβαίναμε υψομετρικά πλησιάζοντας το χωριό. Το χωριό πεισματικά σκαρφαλωμένο σε μια πεζούλα, ήταν αμφιθεατρικά χτισμένο με τα σπίτια να γυρνούν την πλάτη τους στο βοριά... Καταλύσαμε σε ένα παλιό σπίτι, τυπικό της περιοχής, που από την αρχιτεκτονική του είναι προφανές ότι απαιτούσε πολλά χέρια και στέγαζε λογιών εργασίες. Έτσι υπήρχαν άφθονα δωμάτια πρόθυμα να με φιλοξενήσουν. "Θα σε βάλω στο ανατολικό, για να έχεις λίγο ζέστη!" είπε γελαστά ο συνεργάτης μου, χωρίς φυσικά να αντιληφθώ τι εννοούσε.


Καθήσαμε να ξεκουραστούμε για τα στοιχειώδη... Στο χωριό, οι προετοιμασίες είχαν αρχίσει, καθώς άκουγα σιγανές ομιλίες γραίων και νέων γυναικών που προσπαθούσαν να συνεννοηθούν  στις δικές τους δουλειές με τα πρόσφορα της εκκλησιάς και τα φιλέματα στους ντόπιους ξενητεμένους που η αλήθεια είναι ότι είχαν καταφθάσει από όλα τα μέρη του κόσμου... Ένας που ερχόταν από πολύ μακριά, μου συστήθηκε και τόνισε το γεγονός ότι "Όπου και να βρίσκεται,  τον 15αυγουστο έρχεται πάντοτε στο χωριό, πρώτα ο Θεός!". Ήταν εξάδελφος του ιδιοκτήτη και είχε έρθει να μας πάρει βιαστικά, ανυπόμονος να ρουφήξει κάθε στιγμή στον τόπο του, μέχρι να πάρει πάλι το μακρύ δρόμο της επιστροφής...

Στο καφενείο, όπου ήπιαμε έναν βιαστικό καφέ, γίνονταν οι αναγκαίες συστάσεις, κατόπιν του εξεταστικού βλέμματος των γηραιοτέρων, που με παρατηρούσαν με αγωνία μήπως ήμουν κάποιος κατιόντας του τόπου τους που είχαν ξεχάσει... Εντούτοις ακόμη και μετά τις συστάσεις, με αντιμετώπιζαν ως ισότιμο μέλος της οικογένειας που με φιλοξενούσε... "Από δω, μπάρμπα τ' αγγόνια του Nάκου!" είπε ένας γέροντας σε έναν ακόμη πιο μεγάλο συστήνοντας όλους εμάς... "ήμουν κι εγώ ένα αγγόνι του Nάκου, τούτες τις μέρες λοιπόν..." αναλογίστηκα...

Το σούρουπο, μετά την αναγκαία κατάνυξη του εκκλησιασμού και τη μυσταγωγία των ύμνων, κατηφορίσαμε σιγά, σιγά όλοι μας στην μεγάλη πλατεία. Από τη μία μεριά η πλατεία είχε άφθονη θέα σε μια λαγκάδα που βυθιζόταν σε βάθος που έκοβε την ανάσα... "Άραγε ο καφετζής, έχει συνηδειτοποιήσει πόσο ευτυχισμένος θα πρέπει να είναι?" Μονολόγησα και σκέφτηκα το μεγαλείο του να ξυπνάς κάθε ημέρα εδώ σε αυτόν τον τόπο... Να περνάς δύσκολα μα ξέγνοιαστα. Εκεί να παραμένεις ο μοναδικός κάτοικος το χειμώνα σε πείσμα, όλου αυτού του βιαστικού ρυθμού που αστικοποιήθηκε η χώρα μας τα τελευταία 40 χρόνια...



Στη μέση της πλατείας υπήρχε ένας υπέργηρος τεράστιος πλάτανος, που άπλωνε τα κλαδιά του ρίχνοντας με τη σκιά του άφθονη δροσιά κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ο χώρος της λαϊκής ορχήστρας δεν ήταν πολύ ψηλότερα από την πίστα, δλδ ολόκληρη την πλατεία. Πήραμε τη θέση μας στα τραπέζια και ο πρόεδρος του χωριού, ανέβηκε στην πίστα και ευχαρίστησε το θεό, που και φέτος βρέθηκαν όλοι μαζί πάλι... Στη συνέχεια ο λόγος δόθηκε στην λαϊκή ορχήστρα...



Μια άθλια μικροφωνική και ένα εξίσου άθλιο ηχητικό αποτέλεσμα ήταν βέβαιο ότι ακύρωνε την όποια μαστοριά διέθεταν οι οργανοπαίκτες: Τουμπερλέκι, το βασικό στοιχείο της το κλαρίνο, βιολί, λαγούτο, ηλεκτρική κιθάρα περασμένη από έναν παλιακό λαμπάτο μάρσαλ και φυσικά το απαραίτητο αρμόνιο... Οι τραγουδιστές δύο, ίσως και αντρόγυνο, ή και  ολόκληρη η ορχήστρα να ήταν μια οικογένεια, κάποιον εντόπιο δεσμό είχε με το μέρος, γιατί ήξερε όχι μόνο τα ονόματα, αλλά και πολλά από τα παρατσούκλια των κατοίκων...


 Εκεί άρχισε να ρέει άφθονο και απλόχερα το τσίπουρο, αλληλοκεράσματα, που δεν είχαν καμία ουσία, αφού ο σκοπός ήταν κοινός: να κεραστούμε όλοι μαζί αντάμα, να γευτούμε, να κοινωνίσουμε το ποτό, συνδαιτημόνες στο ίδιο τραπέζι, ακόμη κι εγώ που ήμουν ξένος, ήμουν τώρα καταφανώς ένας δικός τους, ή τουλάχιστον έτσι με αντιμετώπιζαν. Τα ντεσιμπέλ της μικροφωνικής και η βαριά προφορά των κατοίκων δυσκόλευε από μέρους μου την κατανόηση πολλών από τα νοήματα που ήθελαν να μου μεταδώσουν, μα εγώ εκεί επέμενα... ήθελα να ακούσω... τελικά όλα έσβησαν, τα ντεσιμπέλ, οι ήχοι, οι επευφημίες, όλα έγιναν ένα, και ύστερα άρχισα να ακούω τις ψυχές τους. Στην πραγματικότητα δεν τους ένοιαζε τίποτε... ούτε η μουσική, ούτε τα ποτά... ήταν ευτυχισμένοι που είχαν καταφέρει με πολλές δυσκολίες να είναι άλλη μια χρονιά μαζί! αντάμα, γύρω από τον αιωνόβιο πλάτανο στον τόπο τους. Να ποτιστούν λες κι αυτοί από τις ρίζες του... αυτό το αρχέγονο αντάμωμα, σφιχταγκάλιασμα, που περνούσε η μια γενιά στην άλλη... όλοι στο χορό κρατιούνταν σφιχτά, περνώντας ο ένας μέσα στον άλλον μηνύματα της ψυχής... Ναι ήταν όλοι μαζί πάλι... τα είχαν καταφέρει... είχαν νικήσει το χάρο, κάθε κακό... "κι ας είναι έτσι Θεέ μου και του χρόνου!".


11 σχόλια:

Thalassenia είπε...

Τέτοια ανταμώματα δένουν τις ψυχές, τις ζωές των ανθρώπων.
Ζηλευτή ατμόσφαιρα μας περιγράφεις, μια έκσταση χαράς και ευφορίας.
Σαν να νίκησαν το κακό και πραγματοποιήθηκε πάλι η ευχή για το αντάμωμα στο πανηγύρι.

Καλώς ανταμώνουμε nikiple

ξωτικό είπε...

Mου άρπαξες την ψυχή .....

κόλλησα κάμποσο στο " χωριό πεισματικά σκαρφαλωμένο ..."

περισσότερο στο :"...τελικά όλα έσβησαν, τα ντεσιμπέλ, οι ήχοι, οι επευφημίες, όλα έγιναν ένα, και ύστερα άρχισα να ακούω τις ψυχές τους"

και πιο πολύ στο :
"κι ας είναι έτσι Θεέ μου και του χρόνου!".
που τα τελευταία χρόνια το λέω με πλήρη συναίσθηση πια ....

Καλή χρονιά να έχουμε ,πεισματικά ακούγοντας τις ψυχές και να προσέχουμε τι ευχόμαστε ...

Fegia είπε...

Καλημέρα και καλή χρονιά φίλε μου.
Σε αντίθεση με σένα, μεγάλωσα, μέχρι τα μέσα της εφηβείας μου, σε κωμόπολη, στην ορεινή Αρκαδία (όπου υπηρετούσε ο πατέρας μου).
Έζησα, συνεπώς, τη ζωή στην επαρχία και τη φύση και την έζησα έντονα. Το πανηγύρι του χωριού ήταν κατά σύμπτωση το 15Αύγουστο.
Όπως αντιλαμβάνεσαι όλο το "τοπίο" που περιγράφεις μου είναι ιδιαίτερα οικείο. Βέβαια, εκείνη την εποχή, όλα μου φαίνονταν φυσιολογικά, απλά και χωρίς ιδιαίτερη σημασία. Αργότερα, ωστόσο, κατάλαβα και ένοιωσα αυτό που ξεπηδάει μέσα από την ανάρτησή σου...
Σε όσα πανηγύρια κι αν βρέθηκα αργότερα (μεταξύ των οποίων και σε "πιασάρικα νησιά του Αιγαίου") ποτέ δεν μπόρεσα να αισθανθώ εκείνη την αυθεντική αίσθηση του τότε...
Ίσως οφείλεται στη νοσταλγία της ηλικίας (κυρίως), ίσως στην ωραιοποιητική δύναμη του χρόνου (γενικώτερα), πάντως η ανάμνηση εκείνων των στιγμών διασώζει μια αυθεντικότητα, που ακυρώνει το οποιοδήποτε φολκλόρ και (ψιλο)κιτς που (μπορεί) και να υπήρχε...

Να είσαι καλά!

katerina είπε...

"...αντάμα, γύρω από τον αιωνόβιο πλάτανο στον τόπο τους. Να ποτιστούν λες κι αυτοί από τις ρίζες του... αυτό το αρχέγονο αντάμωμα, σφιχταγκάλιασμα, που περνούσε η μια γενιά στην άλλη... όλοι στο χορό κρατιούνταν σφιχτά, περνώντας ο ένας μέσα στον άλλον μηνύματα της ψυχής..."
Τι όμορφες εικόνες,λέξεις ,συναισθήματα!
Καλή χρονιά σε όλους!
Να είσαι καλά Νίκιπλε!

Άιναφετς είπε...

Θυμάμαι πως, ως προσκεκλημένος του θέρους, κατέλυσες σ' αυτό το ορεινό χωριό, αντάμωσες και έγινες ένα με τους συνδαιτυμόνες...
Αν κοιτάξεις καλά καλά, θα δεις κι εμένα στο αρχέγονο αντάμωμα της πρώτης φωτογραφίας...(η τρίτη αριστερά στο βάθος!)

Σου το έχω ξαναγράψει, αλλά είναι μαγικό να μπορούν οι λέξεις και οι αισθήσεις να μεταδίδουν και να αγγίζουν τη ψυχή!
ΑΦΣ!

nikiplos είπε...

Προς όλους!
Ζητώ συγνώμη για την καθυστέρηση στην απάντηση των σχολίων σας, αλλά δυστυχώς προέκυψαν ανειλημμένες υποχρεώσεις που δεν έπαιρναν αναβολή και που απαιτούσαν τη φυσική μου παρουσία μακριά, από διαδίκτυο, σπίτι κλπ...
Ας είναι, επέστρεψα!
ευχαριστώ αληθινά για την κατανόησή σας

nikiplos είπε...

Αγαπητή θαλασσένια καλησπέρα... πράγματι, δένουν τις ψυχές, τις ζωές... ίσως και στο τέλος να καταφέρνουν να ξορκίσουν το κακό... εκείνο που κυρίως χάρηκα ήταν ότι έδειχναν να το καταλαβαίνουν... τι σήμαινε για αυτούς το αντάμωμα...
να είσαι καλά!
φιλιά

nikiplos είπε...

Αγαπητό Ξωτικό μας καλησπέρα,
Αυτό που κράτησες από την ανάρτηση είναι η πεμπτουσία που μου μετέδωσε το αντάμωμά τους... και πολύ όμορφα το περιέγραψες... με πλήρη συναίσθηση...
και φόβο θα προσέθετα κι εγώ, καθώς της φθοράς, φυγείν αδύνατο...

καλή χρονιά αντεύχομαι όπως πολύ σωστά το είπες... με πείσμα... και κόντρα στον καιρό...
φιλιά!

nikiplos είπε...

Cher Fegia, salut!!!

Αυτό ακριβώς και εγώ αισθάνθηκα... θεωρώντας τη φυσική τάση των ανθρώπων στο αισθητικά (κι ακουστικά ) ωραίο, προσπάθησα να δω πίσω από τις όποιες διαχωριστικές γραμμές του κιτς και των εκρηκτικών ντεσιμπέλ... κυρίως και χωρίς να έχω τάσεις εξωραϊσμού, εκείνο αισθάνθηκα σε αυτούς τους ανθρώπους... το αυθεντικό στο αντάμωμα... και που κυρίως συμπεριελάμβανε κι εμένα, έναν ξενομερίτη τους, στο αντάμωμά τους... Η σημασία ίσως να ερίζει από τότε που ήταν νομάδες και χώριζαν... ίσως και από τη φύση και το χαρακτήρα που επιβάλει το αδυσώπητο ορεινό τοπίο... Μα κι εμένα έτσι μου φάνηκε ανεπιτήδευτο, αληθινό...
Να είσαι καλά φίλε και να έχουμε μια χρονιά πεισματικά και κόντρα στον καιρό!

nikiplos είπε...

Αγαπητή Κατερίνα καλησπέρα...
καλή χρονιά, να έχουμε ανταμώνοντας ο καθένας με ότι θεωρεί ότι τον τροφοδοτεί, του δίνει νόημα και κυρίως τον κρατάει πεισματικά ανθρώπινο...

nikiplos είπε...

Καλησπέρα αγαπητή Άϊναφετς!

Περιέγραψες ακριβώς τη λέξη που έψαχνα... (Διόλου παράξενο βέβαια ένεκα της ιδιότητάς σου!), τη μαγεία... αυτή την αλχημεία που υπερπήδησε τις ατέλειες και έδεσε με μαγιά, τα συναισθήματα, τις ψυχές...
Λοιπόν μου άρεσε γιατί δείχνεις γαλήνια, ξέγνοιαστη... κοινωνός της πληρότητας που φέρνει το αντάμωμα... Αν το προσέξεις είσαι και στο κέντρο της φωτογραφίας... η υπαίτιος που με το μαγικό σου ραβδί έφτιαξες το σκηνικό!
και για μένα εκείνο που ήταν σημαντικό, ήταν ότι οι συνδαιτημόνες με δέχτηκαν ως έναν δικό τους... κατά έναν μαγικό τρόπό...

ΑΦΣ